W okresie świątecznym, gdy centra handlowe i sklepy zapełniają się klientami, intensywność bodźców sensorycznych, takich jak światło, dźwięk czy zapach, jest znacznie wyższa. Dla osób neuroróżnorodnych – które stanowią nawet 20-30 proc. populacji – takie środowisko może być szczególnie przytłaczające. Coraz więcej sieci handlowych, także w Polsce, podejmuje kroki, aby stworzyć bardziej dostępne przestrzenie zakupowe.

Jednym z rozwiązań są „Godziny Ciszy”, które eliminują nadmiar bodźców sensorycznych i tworzą spokojniejszą atmosferę dla klientów. Jak wynika z badań Australian Retailers Association, aż 70 proc. neuroatypowych klientów pozytywnie ocenia wprowadzenie „cichych godzin” w sklepach. Zmniejszenie natężenia światła, ograniczenie hałasu i zawieszenie komunikatów głosowych znacząco redukuje przeciążenie sensoryczne, z którym na co dzień zmagają się osoby z autyzmem, ADHD czy nadwrażliwością sensoryczną.

– Dla wielu osób z neuroróżnorodnością codzienne życie to nieustanna walka z przytłaczającymi bodźcami. Często pojawiająca się u nich nadwrażliwość sensoryczna, np. na głośne dźwięki, zbyt jasne światła czy chaos otoczenia stają się prawdziwym wyzwaniem. W takich chwilach, gdzie każdy dźwięk wydaje się przytłaczać, cisza staje się dla nich niezwykle cennym schronieniem – tłumaczy Magda Zapolnik, psycholog dziecięcy z centrum diagnozy i terapii małego dziecka FIKLON w Krakowie.

Co istotne, także 58 proc. neurotypowych klientów (czyli o „typowej” neurologii w kontraście do osób neuroatypowych) przyznaje, że spokojniejsza atmosfera poprawia także ich doświadczenia zakupowe, co czyni „Godziny Ciszy” rozwiązaniem korzystnym dla szerokiego grona odbiorców.

Przykłady na polskim rynku
Przykładem sieci retail, która odpowiada na potrzeby osób neuroatypowych, jest Vision Express. Firma wprowadziła „Godziny Ciszy” we wszystkich swoich salonach w Polsce – w każdy wtorek między 10:00 a 11:00. W tym czasie przyciemniane są światła, wyciszane komunikaty, a poziom dźwięku w salonach jest ograniczany. To rozwiązanie pozwala nie tylko na bardziej komfortowe zakupy, ale także zwiększa świadomość na temat różnorodności sensorycznej w przestrzeniach publicznych.

Podobne rozwiązania wdraża także coraz więcej centrów handlowych, a najemcy chętnie włączają się w te inicjatywy. Dla przykładu, „Godziny Ciszy” obowiązują w Galerii Młociny we wtorki między godz. 15:00 a 18:00, w Galerii Katowickiej w soboty między godz. 9:00 a 11:00, w krakowskiej IKEA we wtorki między 15:00 a 17:00, a w CH Focus w Bydgoszczy „Godziny Ciszy” są codziennie między 9:00 a 10:00.

– Wprowadzenie godzin ciszy – okresów, w których w przestrzeniach publicznych ogranicza się hałas, muzykę czy rozmowy – to proste, ale wartościowe rozwiązanie. To czas, kiedy osoby z nadwrażliwością sensoryczną mogą odetchnąć, poczuć się bezpiecznie i komfortowo, bez obawy o nadmierny kontakt z bodźcami. Bez tłumów, głośnych dźwięków i nerwowej atmosfery, zakupy, wizyty w sklepach czy centrach handlowych stają się dla nich dużo łatwiejsze – podkreśla Magda Zapolnik, psycholog dziecięcy.

Inne rozwiązania zwiększające dostępność
Wdrażanie kompleksowych rozwiązań inkluzywnych w sieciach i centrach handlowych to krok w kierunku tworzenia przestrzeni przyjaznych dla każdego klienta, niezależnie od jego potrzeb czy ograniczeń. Od stref relaksu i pokojów wyciszających, po szkolenia personelu i współpracę z organizacjami pozarządowymi – takie działania nie tylko poprawiają doświadczenia zakupowe osób z niepełnosprawnościami czy klientów neuroatypowych, ale także budują pozytywny wizerunek firm jako odpowiedzialnych społecznie i otwartych na różnorodność. W dobie rosnącej świadomości społecznej i oczekiwań konsumentów, inkluzywność w handlu detalicznym staje się nie tylko standardem, ale również wyznacznikiem nowoczesnego podejścia do klienta.

– Im więcej osób neuroróżnorodnych uczestniczy w życiu publicznym, tym większe jest zrozumienie i akceptacja w społeczeństwie, które ma szansę dostrzec wartość w różnorodności, zamiast ją ignorować lub marginalizować, co przekłada się na ograniczanie stereotypów i uprzedzeń wobec tej grupy – dodaje ekspertka.
Zwiększenie dostępności przestrzeni handlowych wpisuje się też w globalne trendy związane z inkluzywnością, które zyskują na znaczeniu w różnych branżach, w tym w handlu detalicznym. Według WHO, jednym z kluczowych wyzwań jest tworzenie środowisk przyjaznych dla osób wrażliwych na bodźce, w tym ze spektrum autyzmu.